Areklett – firkeiping

Klikk opp bileta for større format

Klikk opp større bilete av firkeiping frå Areklett

Firkeipingen på dette bilete er bygd før 1875 av Erik Johanneson Andvik (1810-1893) eller «Erik i Smihåjen» som dei seier. Frå stamn til stamn måler båten 745 cm.
Ivar Areklett har fortald litt om båtbruken:
«Dei førde kyrabeist med firkeipinjen, rodde til Matre, Haugsvær og Vågset. Firkeipinjen var og brukt til byreise. På heimvegen pleidde dei stoppa i nærleiken av Mongstad på ein stad som heite Smørslikko, og då sleikte dei i seg siste restane tå smøret som var att i smørambrane.

Til kirkjo på Sandnes, brukte me færinga, sigla dersom det var bør til det. Viss eg kom ut i skådda, so høyrde eg elve og peilte ette ho. Dei var ute i Dyrøyne og skar lyng. Lyngen vart brukt som for til dyra. Dei flåta tømmer. Slepte tømmeret med færingen eller stunno landrog dei. Var og i Dusenmarkje og hogde kroka og flåta det ut til saga vår.»

Klikk opp større bilete av båten sett frå framskuta mot bakskuta.
Båten sett frå framskuta mot bakskuta.
Klikk opp større bilete med detalj av band og bækkar i framskuta og framrom.
Detalj av band og bækkar i framskuta og framrom. Merk snella/støtta mellom bandet og bækken. Dette er ikkje vanleg å finna på Nordhordlandsbåtane, medan det er mykje brukt på båtane lenger nord t.d. i Sunnfjord og Nordfjord.
Klikk opp større bilete med detalj frå band og bækk i bakrommet og bakskuta.
Detalj frå band og bækk i bakrommet og bakskuta.
Klikk opp større bilete frå framskuta mot midten.
Bilete teke frå framskuta mot midten.
Klikk opp større bilete frå innvendig midt i båten
Innvendig midt i båten.
Klikk opp større bilete av keipen
Båtbyggjaren set sitt preg på keipen gjennom fasong og dekor. Det er to variantar av keipar på denne båten. Den eine ser me på bilete ovanfor, den andre på neste side.
Klikk opp større bilete av keiptype nr. 2
Denne keiptypen er m.a. registrert i ein del av ferjene på Molland.
Klikk opp større bilete av lista (ripestø)
Lista (ripestø) har ein spesiell fasong og dekor i endane og kan vera karakteristisk for båt-byggjaren Erik Johanneson Andvik (1810 – 1893).
Klikk opp større bilete av framstamnen.
Profil av framstamnen.
Klikk opp større bilete av framstamnen sett beint
imot frå utsida.
Framstamnen sett beint imot frå utsida.
Klikk opp større bilete av halsane.
Halsane ved innløpet framme under båten, har ein fasong som er forma til med øks. Det gjer at halsane vert sterke og kan få ein fasong (hydrodynamisk) som svelgjer unna vatnet og gjer båten lettrodd.
Klikk opp større bilete av styrestonga til firkeipingen.
Styrestonga til firkeipingen. På bilete ser me to av feltarbeidararne frå Nordbygda skule som hjalp til med å fotografera båten og landskapet på Areklett.
Klikk opp større bilete av styregreiene.
Styregreiene er samansett av to delar, ein kort(sveiva) som går inn på roret og ein lang (styrestong) som vert brukt til å styra med. Dei to delane vert halde saman med ein trenagle.
Klikk opp større bilete av styrestong og sveiv.
Styrestong og sveiv. Detalj av samanføyinga.
Klikk opp større bilete av roret til firkeipingen.
Roret til firkeipingen.

Tekst og foto: Arne Høyland